1920-1930

PRZEDWOJENNE CHYBIE. ŻYCIE SPOŁECZNE I RODZINNE.

Dzięki zaangażowaniu wielu osób Gminne Archiwum Cyfrowe wciąż poszerza swoje zbiory i zyskuje rozmaite fotografie. Chybianie dzielą się zdjęciami z uroczystości, imprez, z pracy, z organizacji albo po prostu sprzed domu czy zakładu. Ten zbiór pokazuje różne przejawy życia społecznego z czasów przedwojennych.

1. 12.1928 – Sylwester w Kasynie
2. 11.1932 – Kurs pracowników laboratoryjnych
3. III Powstanie Śląskie – kompania cieszyniaków, pierwszy z lewej Adolf Krzyżanek
4. Komendant żandarmerii w Zarzeczu Józef Czylok z żoną Jadwigą
5. Przed gospodą na Żabińcu, lata 20. XX wieku
6. 15 lecie KSM w Chybiu. Przed restauracją u Kopla, rok 1934
7. Rodzina Cieleckich – ogród przy Cukrowni Chybie, lata 30
8. Rodzina Roberta Cieleckiego, ok. 1935 rok
9. Rodzina Roberta Cieleckiego, ok. 1935 rok
10. Rodzina Roberta Cieleckiego, ok. 1935 rok
11. Rodzina Roberta Cieleckiego, ok. 1935 rok
12. Rodzina Roberta Cieleckiego, ok. 1935 rok
13. Chybie poświęcenie sztandaru Kongregacji, rok 1935
14. Przedszkolaki z Chybia. Pierwsza z lewej Jadwiga Szołdra. Ok. 1935r.
15. Chybscy kolejarze, rok 1935, od lewej siedzą-Ochodek, (-), Franciszek Przewoźnik, Ryszka
16. Policjant Wojtek i leśniczy Krzempek, ok. 1938 rok
17. 3 Maja, Bielsko. Zwycięska sztafeta z Chybia – Krysa Rudolf, Wawrzyczek, Sznajder, Lenart. Rok 1938
18. Rok 1939, Karol Dudek, Mikołjczyk, Lenert Roland, Sosna Rudolf
19. Chybie, 1939. Roland Lenert i bracia Szotowie
20. Chybie, 1939 rok. Sosna Walerka, Gamza Ludwik, Leosia Sosna, Zosia Górniak, Roland Lenert
21. Chybie, maj 1940 roku. Przed aresztowaniem – Lenert Roland, Szat Tadeusz, Sosna Rudolf
22. 09.1940, wójt Mnicha – Józef Ochodek razem z żoną
23. Przed Koplówką, lata 40. XX wieku
24. Chybie, ok.1937r ok. Od lewej – Jan Przewoźnik, Franciszek Przewoźnik, Zwarte,(-)
25. Mieszkańcy Chybia przed wojną trzecia od lewej Gertruda Wórbel
26. Od lewej – R. Cielecki, dyrektor Krajewski, ksiądz Gałuszka ze Strumienia, ksiądz Kubaczka, doktor Smotka
27. Orkiestra Farugowa przed wojną
28. Piekarnia Rudolf Mencnarowski
29. Pracownicy budowy linii kolejowej Chybie Skoczów
30. Spotkanie pożegnalne emerytów cukrowni lata trzydzieste XX wieku Wnętrze baru u Kopla przed wojną
31. Wnętrze baru u Kopla przed wojną
32. Chybie, przed wojną. Roland Lenert w dresie z rękami splecionymi na przedzie
33. Pogrzeb, Chybie 1946
34. Gustaw Suchanek właściciel folwarku Frelichów
35. Otwarcie linii kolejowej Skoczów – Chybie
36. Stacja kolejowa Chybie

SPORT PRZED II WOJNĄ ŚWIATOWĄ

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” to najstarsza pionierska organizacja wychowania fizycznego i sportu w Polsce, członkowie organizacji przyczynili się m.in. do popularyzacji gimnastyki w społeczeństwie polskim, powstania wielu klubów sportowych i Związku Harcerstwa Polskiego. „Sokół” działał w okresie zaborów, po odzyskaniu niepodległości i w całym okresie międzywojennym XX w. Zdelegalizowany przez komunistów, po II wojnie światowej i zakazany w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Pierwsze gniazda reaktywowanego „Sokoła” zaczęły powstawać dopiero po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku w III Rzeczypospolitej.

Organizacja propagowała sport, gimnastykę i zdrowy styl życia. Postulowała podnoszenie sprawności fizycznej polskiej młodzieży, popularyzowała sporty letnie oraz zimowe, a także wyrabianie tężyzny fizycznej i sił moralnych. Jednym z deklarowanych celów towarzystwa – zgodnie z ideałami jego twórców – było również podtrzymywanie i rozwijanie świadomości narodowej oraz postaw obywatelskich. Symbolem ruchu był sokół w locie trzymający sztangę do ćwiczeń. Organizacja miała od początku charakter otwarty. Mogli do niej należeć wszyscy bez względu na przynależność społeczną, polityczną oraz płeć. Propagowała higienę, aktywność fizyczną oraz zachowania prozdrowotne wśród społeczeństwa polskiego. Strój sokoła przypominał mundur i składał się z rogatywki z piórem, czamary kroju wojskowego z rabatami, noszonej często na lewym ramieniu, spodni spiętych szerokim pasem z klamrą ozdobioną inicjałem, wpuszczonych w wysokie buty oraz karmazynowej koszuli ze stojącym kołnierzykiem spiętym okrągłą zapinka z wizerunkiem sokoła.

Fragmenty zaczerpnięte z Wikipedii

(https://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Towarzystwo_Gimnastyczne_%E2%80%9ESok%C3%B3%C5%82%E2%80%9D)

W Chybiu w okresie międzywojennym kultura fizyczna i sport prężnie się rozwijały. Już w 1922 roku utworzono gniazdo TG „Sokół” w Chybiu, w Zarzeczu organizacja zaczęła działać na przełomie lat 20. i 30.  Początkowo chybski oddział miał swą siedzibę w gospodzie u Szpernola na Mnichu, a członkowie zarzeckiego spotykali się w gospodzie u Hnaupkowej. W Chybiu działały oddział męski i żeński, dysponowano szeregiem przyrządów, a po przeniesieniu siedziby do budynku socjalnego przy cukrowni, zyskano także plac do pokazów i ćwiczeń w okresie letnim oraz boiska do siatkówki i koszykówki. Warto też zaznaczyć, że towarzystwo miało lokalny potencjał kulturotwórczy, bo organizowało pokazy, zawody i zloty, ale także zabawy taneczne oraz pokazy teatralne. Lata międzywojenne to też początki historii Robotniczego Klubu Sportowego „Cukrownik”, drużyn piłkarskich i piłkarskiego boiska, a potem drużyny lekkoatletycznej i siatkarskiej. Pierwsza drużyna piłkarska powstała jeszcze w ramach „Sokoła”.

O historii organizacji sportowych w Chybiu warto poczytać w opracowaniu Wojciecha Kiełkowskiego.

Ochotnicze Straże Pożarne przed II wojną światową

Najstarsza w naszej dzisiejszej gminie jednostka OSP powstała w 1905 roku w ówczesnym Zarzeczu. Jak pisze w monografii W. Kiełkowski do utworzenia straży przyczyniły się tragiczne pożary, a szczególnie ten, który strawił dom przełożonego gminy. W Mnichu, Chybiu i Zaborzu Ochotnicze Straże Pożarne zakładano w latach 20. po I wojnie światowej. Organizacja tych specyficznych stowarzyszeń jest pięknym przejawem solidarności, współdziałania i postaw obywatelskich. Ważny cel i współdzielona troska o bezpieczeństwo jednoczyły społeczności, które, jak zaświadczają historie każdej OSP, w krótkim czasie skutecznie gromadziły środki, siły i doprowadzały do powstania jednostek, wyposażenia w sprzęt i budowy remizy.

1 – Jubileusz 10 lecia OSP Chybie 1935

2 – OSP Mnich okres miedzywojenny

3 –  Przedwojenne zdjęcie OSP Cukrownia połowa lat 30 tych

4 – Przemarsz OSP Mnich w Chybiu prowadzi nauczyciel z Mnicha Dawid

5 – założyciele OSP w Mnichu

Kasyno cukrownicze

Fabryka była od początku planowana jako duży kompleks, niemalże stale rozbudowywany we wszystkich obszarach produkcyjnym, administracyjnym i mieszkaniowym. Powstawały hale produkcyjne, magazyny, budynki administracji, bloki mieszkalne, baraki robotnicze. W książce „Chybie. Dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności” czytamy: Pozaprodukcyjne życie fabryki skupiało się w hotelu fabrycznym i budynku stojącym naprzeciwko bramy wjazdowej do cukrowni, zwanym również Domem Zajezdnym. (…) W budynku przed cukrownią Anna Zajączkowska prowadziła fabryczne Kasyno Urzędnicze. W dużej sali stały dwa stoły bilardowe, na których grano trzema bilami. Popularne były karty i szachy. Stała tam również biblioteczka z książkami. Kiełkowski pisze także o fabrycznej scenie teatralnej, kinie „Znicz”, kręgielni, działalności kół i stowarzyszeń kulturalnych i społecznych, a także zmianie w sferze adresatów i uczestników życia społeczno-kulturalnego toczącego się wokół cukrowni od jej powstania.

1 – ok. 1900 r. Arcyksiążęcy Hotel Fabryczny

2 – ok. 1930 r. Sala widowiskowa cukrowni Chybie

3 – 1938 r. widok od strony stawu fabrycznego

4 – ok. 1930 wnętrze kasyna cukrowniczego

5 – ok. 1900 r. Arcyksiążęca fabryka cukru i restauracja zakładowa

6 – 2.02.1929 r. srebrne wesele dyrektora Dembińskiego

7 – 18.111932 r. kurs pracowników laboratoryjnych

8 – 31.12.1928 r. sylwester w Kasynie

Cukrownia przed wojną

Zarządcy Komory Cieszyńskiej, obserwując rozwój uprawy buraka i bazy surowcowej, pod koniec XIX wieku, zdecydowali o budowie na Śląsku Cieszyńskim cukrowni. Rozważano lokalizację zakładu w Drogomyślu, ale ostatecznie infrastruktura kolejowa wraz z nowym dworcem, urząd pocztowy i sieć wodna przeważyły na rzecz Chybia. Najpierw od 1882 roku działała fabryka przerobu buraków, ale już w 1884 oddano do użytku cukrownię. Wojciech Kiełkowski w książce „Chybie. Dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności” pisze: Stwierdzić należy, że wybudowanie cukrowni ożywiło i zaktywizowało życie społeczne, polityczne i gospodarcze w Chybiu i okolicy. Właściwie od rozpoczęcia budowy, a w szczególności, gdy już fabryka została uruchomiona, stała się ona prawdziwym błogosławieństwem dla okolicy. (…) Wraz z austriackimi i czeskimi zarządcami do Chybia i okolic zaczęli też zjeżdżać fachowcy i robotnicy fizyczni, bowiem zasoby lokalnej siły roboczej wyczerpały się już w pierwszych latach funkcjonowania fabryki. Skutkiem tego w okresie od 1880 do 1900 roku liczba ludności Chybia wzrosła o około 83%. We wspomnianej książce wiele miejsca poświęcono cukrowni jej rozwojowi, znaczeniu i wreszcie likwidacji. Michał Kajstura i Krzysztof Puzik poświęcili fabryce piękny album z cyklu „Z dziejów gminy Chybie”.

1 – ok. 1938 r. widok od strony stawu fabrycznego

2 –

3 – ok. 1910 r. budynek kasyna cukrowniczego

4 – ok. 1910 r. cukrownia Chybie

5 – Cukrownia przed wojną

6 – Cukrownia przed wojną

7 – Cukrownia przed wojną

8 – Cukrownia przed wojną

9 – Cukrownia przed wojną

10 – laboratorium cukrowni lata 30. XX wieku

11 – ok. 1900 r. litografia, widok centralny na cukrownie i budynek AKF „Klaps”

12 – ok. 1900 r. litografia, widok  na cukrownie

13 – magazyn cukrowni lata 30. XX wieku

14 – ok. 1900 rok, arcyksiążęca fabryka cukru

15 – ok. 1930 r. Sala widowiskowa cukrowni Chybie

16 – 1935 r. rozładunek buraków do spławni

17 – Ryszard Bilewicz

18 – Robert Cielecki

19 – Józef Lach

20 – Tadeusz Dębiński – pierwszy polski dyrektor cukrowni

21 – 2.02.1929 r. srebrne wesele dyrektora Dembińskiego

22 – ok. 1935 r. Msza w cukrowni

23 – Pracownicy cukrowni w Chybiu przed wejściem do zakładu

24 – 1937 r. Pożegnanie emerytów

.

Lokalna kolejka Strumień-Chybie.

Prezentujemy skany artykułu o lokalnej kolei Chybie – Strumień z pisma „Stalowe Szlaki”, artykuł ukazał się w nr 4/2016 (128). Ciekawy materiał trafił do nas za pośrednictwem lokalnego miłośnika kolejnictwa, a wydawca pisma „Stalowe Szlaki” Pan Marek Barszcz wyraził zgodę na zamieszczenie artykułu w naszym archiwum. Obu Panom serdecznie dziękujemy.